Biobased gevel voor Het Hof van Cartesius

Op vrijdag 22 februari 2019 startte een workshopreeks van vier bijeenkomsten over biobased materialen. In het Hof van Cartesius in Werkspoorkwartier Utrecht maakten de deelnemers van de eerste workshop gevelplaten met mycelium en hennep. Deze platen vormen een duurzaam alternatief voor het bouwen met niet-hernieuwbare grondstoffen.

In deze workshopserie werken docenten en studenten van vier hogescholen samen om de potentie van biobased gevels te verkennen. Wat kunnen we allemaal met biobased materialen? En wat kunnen we nog verbeteren in het gebruik ervan?

Biobased materialen

Onder leiding van docentonderzoeker Jasper Sluis van Avans Hogeschool in Den Bosch gingen deelnemers van Hogeschool Utrecht, HKU en het Hof van Cartesius aan de slag met biobased materialen. Jasper presenteerde een overzicht van redenen om met biobased materialen te gaan werken. Zo is de voorraad niet-hernieuwbare grondstoffen eindig. Van zilver is bijvoorbeeld nog maar voor enkele tientallen jaren winbare voorraad beschikbaar. Biobased materialen hebben ook een positieve impact op de CO­₂-balans van het gebouw. En met veel natuurlijke materialen kun je een ‘ademend’ huis maken, doordat vocht in de gevel kan worden opgeslagen of onttrokken.

Gebruik van mycelium

Vervolgens gaf Jasper uitleg over het gebruik van mycelium, oftewel een netwerk van schimmeldraden, om een natuurlijk composiet te maken. Hiervoor start je met het broed van een specifieke paddenstoel, zoals de oesterzwam. Wanneer je dit mycelium mengt met een suiker bevattende afvalstroom, bijvoorbeeld stro of zaagsel, groeit het uit tot een ‘baksteen van paddenstoelen’.

Vullen van mycelium mal

De deelnemers leerden wat er bij komt kijken om een dergelijk mengsel te laten groeien in een mal. Het mengsel mag bijvoorbeeld niet in aanraking komen met andere schimmels, want dan wordt het besmet. In de workshop is een gevelplaat gemaakt die de komende periode hopelijk uitgroeit tot een uitstekend mycelium gevelstuk.

Gevelplaten van hennep

Hierna kwam het biobased materiaal hennep aan bod. Door hennep te combineren met kalk en water, maakten deelnemers diverse gevelplaten. Ze experimenteerden met de verhoudingen tussen de drie elementen en met een verscheidenheid aan mallen. Na enkele dagen zal het water verdampen en ontstaat er een stevige gevelplaat van kalkhennep.

Vullen van kalkhennep mal

Gevel bij het Hof van Cartesius

De Italiaanse architect Alessandro Zena, die vanuit een Erasmus Young Entrepeneur Program meeloopt op het Hof van Cartesius, bereidt de workshops voor en geeft een introductie over de verschillende afvalstromen die er zijn in het toepassen van materialen. Voor de gevel van het Hof worden drie typen afvalstromen toegepast: productwaste, private waste en biobased materiaal. Alessandro borduurt voort op het ontwerp van HKU-student Ithran de la Rie, die het concept voor de gevel als materialenshowroom bedacht. Ithran bracht eerder de honingraatstructuur aan en vulde een element met olifantengras.

Schets van de gevel bij het Hof van Cartesius met verschillende materialen – door Alessandro Zena

In een volgende workshop zullen gevelmaterialen van textiel worden onderzocht die de Hogeschool van Amsterdam ontwikkelde. De circulaire manier van bouwen past goed in het project ‘Werkspoorkwartier: Creatief Circulair Maakgebied’, waarin het Hof van Cartesius, HU en HKU projectpartners zijn.